Chiều ngày 2/3, UBND TP Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo “Phát triển không gian, chức năng dọc hành lang sông Sài Gòn theo kinh nghiệm của Pháp về sông Seine”. Hội thảo có sự tham dự của nhiều chuyên gia trong và ngoài nước, đặc biệt là liên danh tư vấn Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) và Viện Quy hoạch vùng Paris (IPR)

Một khúc sông Sài Gòn uốn lượn chảy qua nội đô TP Hồ Chí Minh

Bảo tồn và phát triển các giá trị của sông Sài Gòn

Phát biểu khai mạc hội thảo, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho biết, TP Hồ Chí Minh đang khẩn trương thực hiện 3 quy hoạch gồm: Quy hoạch TP thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; rà soát điều chỉnh quy hoạch chung TP đến năm 2040, tầm nhìn 2060 và xây dựng quy hoạch chung TP Thủ Đức.

Theo đó, đây là 3 quy hoạch rất quan trọng cho sự phát triển của TP Hồ Chí Minh trong thời gian tới. Ngoài ra, TP xác định sông Sài Gòn là trung tâm của quy hoạch TP thời kỳ mới và là điểm nhấn trong việc rà soát quy hoạch chung lần này. Vì vậy, việc TP phối hợp với Viện Quy hoạch vùng Paris, Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) xây dựng quy hoạch phát triển hành lang sông Sài Gòn là việc kịp thời và có ý nghĩa.

“TP Hồ Chí Minh xác định việc quy hoạch sông Sài Gòn là trung tâm trong rà soát quy hoạch chung của TP trong thời gian tới. Vì vậy, kết quả thu được tại hội thảo hôm nay vừa đóng góp cho việc nghiên cứu quy hoạch sông Sài Gòn nhưng cũng sẽ kết nối với việc xây dựng quy hoạch chung TP Hồ Chí Minh” – ông Mãi nói.

Đồng thời, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, trong các góp ý xây dựng quy hoạch, cần lưu ý việc bảo tồn các giá trị của sông Sài Gòn. Bảo tồn phát triển các giá trị này trong bối cảnh TP chịu nhiều tác động, thách thức của biến đổi khí hậu, làm sao bảo tồn các giá trị tự nhiên văn hóa, nhưng cũng khai thác hợp lý trong quá trình phát triển

Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi trao đổi với các chuyên gia bên lề Hội thảo - Ảnh: VGP.

Tại hội thảo, bà Nguyễn Thu Trà - Giám đốc dự án quy hoạch chiến lược phát triển hành lang sông Sài Gòn (AVSE Global) cho biết, hành lang sông Sài Gòn với 5 đặc trưng độc đáo chính là xương sống tinh thần và thiên nhiên của TP là những đặc trưng về giá trị lịch sử đặc biệt đối với Việt Nam, với biểu tượng là Bến cảng Nhà Rồng nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước; là bản sắc sông nước gắn kết tình cảm vùng Nam Bộ; là đường ranh giới vật lý kết nối các tỉnh Bình Phước, Tây Ninh, Bình Dương; là tài sản độc đáo với hệ sinh thái đa dạng sinh học đẳng cấp thế giới; đồng thời cũng là thách thức lũ lụt khiến TP nằm trong số những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

“Sông Sài Gòn có một sứ mệnh cao cả, là dòng chảy tạo cơ hội chuyển mình. Quy hoạch và phát triển sông Sài Gòn thực sự phải là điểm nhấn, là xương sống trong nội dung điều chỉnh quy hoạch chung TP Hồ Chí Minh, nhằm đạt được tầm nhìn phát triển của TP. Đánh giá đúng tầm quan trọng của dòng sông với sự phát triển của thành phố chính là một trong những chìa khóa mở ra các cơ hội phát triển cho thành phố trong 30 năm tới” - bà Trà phân tích.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tiềm năng kinh tế dọc hành lang sông Sài Gòn bao gồm kinh tế dịch vụ địa phương, bao gồm các hoạt động như du lịch sông nước, văn hóa và giải trí, kinh tế đêm; kinh tế dịch vụ dẫn dắt vùng như thương mại, dịch vụ kinh doanh, logistics; kinh tế xanh và số hướng đến tương lai với các giải pháp kỹ thuật số nhằm tăng hiệu suất và tối ưu nguồn tài nguyên cho các doanh nghiệp và thành phố; phát triển hạ tầng giao thông, kinh tế và bất động sản.

Ông Laurent Perrin - Nhà quy hoạch cấp cao Viện quy hoạch vùng Paris chia sẻ kinh nghiệm tại hội thảo. Ảnh: VGP

Đề xuất chia sông Sài Gòn thành 4 phân khu để phát triển

Với độ dài 256 km, riêng đoạn chảy qua TP Hồ Chí Minh là khoảng 80 km, sông Sài Gòn thực sự có tiềm năng vô cùng to lớn trong việc phát triển kinh tế- xã hội của một vùng rộng lớn khu vực Đông Nam Bộ. Lãnh đạo TP Hồ Chí Minh nhiều lần khẳng định mong muốn khai thác tiềm năng kinh tế và bảo tồn nét đẹp của con sông này. 

Việc phát triển sông Sài Gòn nằm trong khuôn khổ nghiên cứu các định hướng quy hoạch sông Sài Gòn và triển khai các nhóm việc sau chuyến tham quan sông Sein của Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên tại Paris vào tháng 6/2023.

Cụ thể, sau cuộc khảo sát của Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên tại Paris, Sở Quy hoạch và Kiến trúc TP Hồ Chí Minh cùng với liên danh tư vấn gồm AVSE Global và IPR đã xây dựng ý tưởng, định hướng và phát triển dọc hành lang sông Sài Gòn, vận dụng kinh nghiệm quy hoạch quản lý sông Seine vào nghiên cứu các quy hoạch mà TP đang thực hiện.

Theo báo cáo Quy hoạch Phát triển toàn diện hành lang sông Sài Gòn – TP Hồ Chí Minh, định hướng sông Sài Gòn trong quy hoạch tổng thể, dọc theo 80km trong TP, sông Sài Gòn chảy qua ít nhất 4 loại hình và môi trường khác nhau, đòi hỏi những điều chỉnh về quy hoạch không gian riêng. Do đó, nhóm nghiên cứu đề xuất phát triển hành lang sông Sài Gòn với 4 phân khu.

Sông Sài Gòn là quà tặng của tự nhiên, song một thực tế là hai bên bờ sông Sài Gòn chưa được quy hoạch hiệu quả

Phân khu 1 (khu Bắc kết nối bản sắc) dài 48km, từ thị xã Thủ Dầu Một (Bình Dương) đến ranh giới TP Hồ Chí Minh và tỉnh Tây Ninh. Khu vực chủ yếu là nông thôn này kéo dài từ trung tâm lịch sử Thủ Dầu Một đến Khu tưởng niệm địa đạo Củ Chi. Khu này được đề xuất phát triển theo hình thức công viên tự nhiên mới để bảo tồn và nâng cao nền nông nghiệp, cảnh quan và di sản của khu vực ngoại ô.

Phân khu 2 (giao diện trù phú và bao trùm) dài 25km, từ cầu đường sắt đến cầu Thủ Dầu Một. Khu vực này sẽ tạo ra không gian mới giao thoa giữa thành thị và nông thôn, bằng cách xác định ranh giới rõ ràng hơn giữa hai khu vực này. Đồng thời, chuyển đổi các khu đất trồng trọt rộng lớn còn lại thành các công viên nông nghiệp - giải trí, sinh thái và sản phẩm thủ công được du khách ưa thích.

Phân khu 3 (Thanh Đa trải nghiệm hạnh phúc) dài 13,5km, bao gồm bán đảo Thanh Đa và vùng phụ cận từ Quốc lộ 52 đến đường sắt TP Hồ Chí Minh - Hà Nội. Khu vực này được đề xuất phát triển khu đô thị hỗn hợp mật độ cao và công viên nông nghiệp - giải trí ngập nước rộng 300ha. Tái phát triển cảng Phước Long.

Phân khu 4 (khu trung tâm cánh cửa tương lai) dài 16km, chạy từ ngã ba sông Đồng Nai/Nhà Bè đến Quốc lộ 52. Đây là lối vào trung tâm đô thị TP Hồ Chí Minh, đi qua một vài quận huyện lâu đời và đông dân nhất. Đây cũng là đoạn đang được cải tạo mạnh mẽ nằm bên cánh phải bờ sông, nhưng bên TP Thủ Đức lại kém phát triển hơn, nhất là khu bán đảo Thủ Thiêm còn dang dở. Khu vực này được đề xuất phát triển khu phức hợp đa chức năng. Trong đó, Bến Bạch Đằng, Khánh Hội và ven sông Thủ Thiêm sẽ nổi lên như những địa điểm hàng đầu cho khu vực đô thị này.