PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai vừa cho biết: “Từ đầu năm 2020 đến nay, đặc biệt sau khi xuất hiện làn sóng Covid-19, số lượng bệnh nhân bị bệnh nấm đen tăng nhanh. Tại Bệnh viện Bạch Mai, đến nay đã có khoảng hơn 20 trường hợp nấm đen phải nhập viện điều trị; chủ yếu tại các khoa: Tai mũi họng, Hồi sức tích cực, Thần kinh, Mắt, Nội tiết - Đái tháo đường… Đa số các bệnh nhân này đều có bệnh nền khi nhập viện và trong tình trạng nhiễm trùng nặng, có các tổn thương nhiễm nấm ăn từ xoang lan lên xương hàm, ổ mắt, hệ thần kinh…”

Đây là dạng nấm xâm nhập đã được y văn thế giới nhắc đến, đặc biệt là tại Ấn Độ trong giai đoạn vừa qua với số lượng bệnh nhân tăng đột biến, là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao sau khi nhiễm Covid -19.

Bệnh nhân bị nhiễm nấm đen gây nhiễm trùng toàn bộ vùng xoang và mắt được điều trị tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới. (Nguồn ảnh: BVCC)

Theo PGS.TS Cường, nấm đen (Mucormycosis) là một bệnh nhiễm trùng mới nổi nghiêm trọng do bào tử nấm có tên gọi là Mucormycetes gây ra. Nhóm nấm Mucor tạo ra hàng triệu bào tử lơ lửng trong không khí và thường phát triển vào mùa hè và mùa thu, những bào tử này khi tiếp xúc với bề mặt ẩm ướt, có các chất hữu cơ thối rữa như: Lá cây, gỗ mục nát, phân động vật hoặc đất, chúng bắt đầu nảy mầm và tạo ra sợi nấm. Nấm này khi xâm nhập vào cơ thể chúng ta qua 2 con đường: Hít phải bào tử nấm từ không khí, gây nhiễm trùng phổi, não hoặc xoang; hoặc xâm nhập qua da bởi vết cắt, vết xước, vết cào, vết bỏng và một số tổn thương da khác.

Những nhóm người có nguy cơ cao mắc bệnh là những người từng mắc Covid-19; người mắc bệnh đái tháo đường type 2 (đặc biệt là có tình trạng nhiễm toan ceton); người mắc bệnh ung thư, cấy ghép tạng, cấy ghép tế bào, sử dụng Corticosteroid kéo dài, người có tình trạng suy giảm miễn dịch, nhiễm HIV, người bị chấn thương da do phẫu thuật, bỏng, trẻ sinh non, nhẹ cân và suy dinh dưỡng…

Về dấu hiệu đặc trưng, PGS.TS Đỗ Duy Cường chia sẻ, bệnh nhiễm nấm đen có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan và bộ phận cơ thể. Các triệu chứng phụ thuộc vào tình trạng nhiễm trùng nơi nấm phát triển. Nó có thể dẫn đến mũi bị hoại tử thâm đen hoặc đổi màu, đau mặt, đau vùng xoang lan lên mắt, đau đầu, đau ngực, khó thở và ho ra máu...

Nấm đen gây ra 5 dạng bệnh như: Nhiễm trùng xoang và não, viêm phổi, nhiễm trùng da và niêm mạc, nhiễm trùng đường tiêu hoán, nhiễm nấm đen mucormycosis lan tỏa.

“Hiện nay việc chẩn đoán bệnh nấm đen dựa vào bệnh cảnh lâm sàng kết hợp với xét nghiệm nuôi cấy hoặc giải phẫu bệnh có ý nghĩa trong việc xác định chẩn đoán. Tuy vậy việc chẩn đoán cũng còn khó khăn vì triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp, bệnh phẩm nuôi cấy khó mọc cũng như cần có các nhà giải phẫu bệnh học có kinh nghiệm để đọc tiêu bản”, PGS.TS Đỗ Duy Cường cho biết.

Với bệnh nấm đen, hiện nay, Bộ Y tế mới chỉ có hướng dẫn chung cho các bệnh nhân nhiễm nấm, chưa có hướng dẫn dành riêng cho bệnh nhân nhiễm nấm đen. Hiện việc điều trị nấm đen đang sử dụng các thuốc chống nấm truyền tĩnh mạch, thời gian giai đoạn tấn công là 2-4 tuần. Tuy nhiên thuốc này có nhiều độc tính và rất đắt tiền, BHYT chỉ chi trả 50%.

Để phòng bệnh nấm đen, PGS.TS Đỗ Duy Cường khuyến cáo: Hiện tại, chưa có thuốc hay vacine chủng ngừa để ngăn chặn bệnh nấm đen. Những bệnh nhân có bệnh nền như: Đái tháo đường, ung thư, suy giảm miễn dịch, hậu Covid-19… cần chú ý phòng bệnh. Người dân có thể phòng bệnh bằng các biện pháp như:

- Tránh đến khu vực có nhiều khói bụi, công trường; đeo khẩu trang hiệu suất lọc trên 95% có than hoạt tính khi phải đến khu vực có nhiều khói bụi.

- Tránh các hoạt động tiếp xúc trực tiếp với bụi hoặc đất; mang găng tay, ủng nếu thực hiện bất kỳ hoạt động nào liên quan đến đất.

- Vệ sinh vùng da bị thương bằng nước ấm và dung dịch sát khuẩn để tránh nhiễm trùng da.

- Với người đã cấy ghép tế bào gốc hoặc cấy ghép nội tạng, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn để được dùng thuốc kháng nấm để ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng do nấm.

- Tại các bệnh viện, các cơ sở y tế lưu ý đảm bảo khử trùng các thiết bị được sử dụng bởi nhiều bệnh nhân (ống khí quản, máy thở, mặt nạ phun khí dung…); hệ thống thông gió; xử lý vết thương đúng cách…

- Những người có bệnh nền cần điều trị và kiểm soát tốt bệnh nền. Khi có triệu chứng nghi ngờ nhiễm nấm đen cần đến các cơ sở chuyên khoa để khám và phát hiện, điều trị thuốc chống nấm sớm, đúng phác đồ để hạn chế tỷ lệ tử vong.