Thực phẩm bổ sung là gì?

Thực phẩm bổ sung (dietary supplement) là sản phẩm chứa thành phần dinh dưỡng nhằm bổ sung dưỡng chất cùng với chế độ ăn uống hàng ngày. Trong một số trường hợp, lượng thức ăn hàng ngày không cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng hoặc những trường hợp thiếu hụt chất dinh dưỡng (ví dụ: thiếu máu, thiếu vi chất dinh dưỡng do bệnh hoặc do thuốc điều trị), sử dụng các thực phẩm bổ sung có thể làm tăng tổng lượng chất dinh dưỡng, đáp ứng nhu cầu cơ thể.

Thực phẩm bổ sung có nhiều dạng khác nhau, bao gồm viên nén, viên nang, kẹo, bột, đồ uống thanh năng lượng...

Các chất bổ sung phổ biến bao gồm vitamin D, B12; khoáng chất như canxi và sắt; các loại thảo mộc như echinacea (cúc tím) và tỏi; các sản phẩm như glucosamine, men vi sinh, dầu cá...

Các sản phẩm được bán dưới dạng thực phẩm bổ sung có nhãn thông tin bổ sung liệt kê các thành phần hoạt tính, số lượng trên mỗi khẩu phần (liều lượng) cũng như các thành phần khác, ví dụ như chất độn, chất kết dính và hương liệu…

Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Internet)

Lợi ích của thực phẩm bổ sung

Thực phẩm bổ sung có thể giúp cải thiện hoặc duy trì sức khỏe tổng thể, và đáp ứng nhu cầu hàng ngày về các chất dinh dưỡng thiết yếu.

Ví dụ, canxi và vitamin D có thể giúp xương chắc khỏe và chất xơ có thể giúp duy trì nhu động ruột đều đặn. Mặc dù lợi ích của một số chất bổ sung đã được chứng minh rõ ràng, nhưng các chất bổ sung khác cần được nghiên cứu thêm.

Ngoài ra, cần lưu ý rằng các chất bổ sung không nên thay thế cho nhiều loại thực phẩm quan trọng đối với chế độ ăn uống lành mạnh.

Những rủi ro có thể xảy ra khi dùng thực phẩm bổ sung

Hãy lưu ý thuật ngữ "tự nhiên" không phải lúc nào cũng có nghĩa là an toàn. Một số sản phẩm thực vật hoàn toàn tự nhiên, chẳng hạn như comfrey (cây liên mộc) và kava (rễ cây bụi), có thể gây hại cho gan. Sự an toàn của thực phẩm bổ sung phụ thuộc vào nhiều thứ, ví dụ như thành phần hóa học, cách thức hoạt động trong cơ thể, cách chế biến và lượng sử dụng.

Nhiều chất bổ sung có chứa các hoạt chất có thể có tác dụng mạnh trong cơ thể. Do đó, người sử dụng nên thận trọng và cảnh giác với khả năng xảy ra phản ứng xấu, đặc biệt là khi dùng sản phẩm mới.

Chúng ta có nhiều khả năng gặp tác dụng phụ từ thực phẩm bổ sung nếu dùng liều cao thay vì dùng thuốc được kê đơn hoặc dùng nhiều loại thực phẩm bổ sung khác nhau. Một số chất bổ sung có thể làm tăng nguy cơ chảy máu hoặc nếu dùng trước khi phẫu thuật có thể thay đổi phản ứng của cơ thể với thuốc mê.

Các chất bổ sung cũng có thể tương tác với một số loại thuốc có thể gây ra nhiều vấn đề. Ví dụ như:

- Vitamin K có thể làm giảm khả năng ngăn ngừa đông máu của warfarin.

- Các chất bổ sung chống oxy hóa như vitamin C và E, có thể làm giảm hiệu quả của một số loại hóa trị ung thư.

Vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa (và các chất dinh dưỡng khác) từ thực phẩm bổ sung có thể dễ dàng đạt đến mức vượt quá giới hạn an toàn, điều này có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe.

Thiếu kiến thức về những rủi ro của chất bổ sung đôi khi có thể dẫn đến các vấn đề tiềm ẩn và không lường trước được.Vitamin thường được coi là an toàn, nhưng sử dụng vitamin vượt quá mức quy định có thể gây hại.

Ví dụ: Dư thừa vitaminA có liên quan đến nguy cơ loãng xương cao hơn. Lượng vitamin B6 dư thừa có thể gây ra bệnh thần kinh ngoại vi. Vitamin E với liều lượng lớn hơn 400 đơn vị mỗi ngày có liên quan đến nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân cao hơn.

Các quy định về cách sản xuất các chất bổ sung có thể ít nghiêm ngặt hơn các quy định về thuốc và việc sản xuất, bán các chất bổ sung ít được quản lý kiểm soát chặt chẽ hơn. Điều này có nghĩa là các thành phần chứa trong chất bổ sung, chất lượng (độ tinh khiết), thông tin được liệt kê trên nhãn và nơi mua chất bổ sung có thể tạo ra rủi ro.

Các chất bổ sung có thể gây rủi ro cao vì một số lý do:

- Một số thực phẩm bổ sung có thể chứa chất cấm.

- Một số chất bổ sung có thể bị ô nhiễm trong quá trình sản xuất.

- Nguy cơ giả, kém chất lượng.

- Rủi ro khi mua thực phẩm bổ sung có chứa nhiều hoặc ít thành phần, hoặc thậm chí không có thành phần nào được liệt kê trên nhãn.

Những điều cần ghi nhớ trước khi sử dụng thực phẩm bổ sung

- Một số chất bổ sung chế độ ăn uống có thể giúp bạn có đủ lượng chất dinh dưỡng cần thiết nếu bạn không ăn đầy đủ và cân bằng các loại thực phẩm bổ dưỡng. Tuy nhiên, thực phẩm bổ sung không thể thay thế được các loại thực phẩm quan trọng trong chế độ ăn uống lành mạnh.

- Cần tham khảo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng về bất kỳ thực phẩm bổ sung dinh dưỡng nào bạn đang dùng để được tư vấn sử dụng các sản phẩm phù hợp, đúng cách, an toàn và hiệu quả.

- Nên ghi chép đầy đủ về các loại thuốc và thực phẩm bổ sung bạn đang dùng tại nhà. Đối với mỗi sản phẩm, hãy ghi lại tên, liều lượng, tần suất dùng và lý do sử dụng. Bạn nên chia sẻ thông tin này cho bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để lựa chọn được chất bổ sung tốt nhất cho sức khỏe của mình.