(Xây dựng) – Năm 2008, UBND thị xã Bạc Liêu (nay là thành phố Bạc Liêu) quyết định phê duyệt dự án Khu tái định cư tập trung và nhà ở xã hội phía Đông với quy mô hơn 43ha, tổng vốn đầu tư hơn 328 tỷ đồng. Thế nhưng đến nay, dự án như tấm da beo giữa lòng thành phố. Mới đây, Thanh tra tỉnh phát hiện nhiều sai phạm.

Khu dân cư Thiên Long có nhiều sai phạm.

Cái kết của việc giao dự án cho đơn vị không đủ năng lực

16 năm thực hiện dự án, 16 năm người dân địa phương khiếu nại. Khi chủ đầu tư thực hiện dự án, người dân khiếu nại bồi thường không thỏa đáng. Hiện nay, khu dân cư có hạ tầng kém nhất thành phố. Mùa mưa, nước ngập lênh láng. Nhiều hộ dân không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do chủ đầu tư thế chấp các tổ chức tín dụng khiến người dân gửi đơn khiếu nại khắp nơi.

Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo Thanh tra vào cuộc. Mới đây, Thanh tra tỉnh Bạc Liêu công khai Kết luận Thanh tra số 31/KL-TTT về thanh tra đột xuất toàn bộ Dự án Khu tái định cư tập trung và nhà ở xã hội phía Đông đường Cao Văn Lầu, khóm 3 và 4, phường 5, thành phố Bạc Liêu (Dự án Khu dân cư Thiên Long).

Theo đó, Dự án Khu dân cư Thiên Long được phê duyệt đồ án quy hoạch chi tiết xây dựng 1/500 vào cuối năm 2008; quy hoạch sử dụng đất là hơn 43,28ha; tổng mức đầu tư hạ tầng là gần 200 tỷ đồng với quy mô 2.195 nền. Đến nay, chủ đầu tư chỉ lập riêng dự án nhà ở thu nhập thấp giai đoạn 1 - 2. Trong đó, giai đoạn 1, diện tích hơn 3,2ha, xây dựng 218 căn nhà; giai đoạn 2, diện tích hơn 8,4ha, xây dựng 702 căn nhà. Dự án nhà ở thu nhập thấp giai đoạn 1 - 2 đã triển khai xây dựng được 705 căn…

Kết luận Thanh tra khẳng định, quá trình thực hiện dự án, Công ty Thiên Long với vai trò là chủ đầu tư đã có nhiều vi phạm. Công ty chưa lập đầy đủ các thủ tục theo quy định nên chưa đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận đầu tư để hưởng ưu đãi theo Điều 5 Quyết định 67/2009/QĐ-TTg. Trong quá trình thực hiện thỏa thuận đối với các hộ có đất để thực hiện dự án và huy động vốn, phát hiện có 1 trường hợp thỏa thuận sai chủ sử dụng đất, dẫn đến UBND thành phố ban hành quyết định thu hồi đất sai đối tượng.

Bên cạnh đó, Công ty áp dụng hình thức hợp đồng góp vốn với hộ có đất trong dự án sai với Điều 29 của Luật Doanh nghiệp năm 2005. Diện tích đất xây dựng dự án nhà ở thu nhập thấp giai đoạn 2 còn một phần chủ đầu tư chưa thực hiện xong việc thỏa thuận bồi thường theo chủ trương của UBND tỉnh…

Đối với diện tích đất ngoài dự án giai đoạn 1 - 2, đa số các trường hợp chủ đầu tư chi trả không đúng hạn, phải trả lãi quá hạn, chưa thanh toán dứt điểm theo thỏa thuận, dẫn đến chưa lập các thủ tục đất đai đúng quy định. Trong khi giá đất biến động tăng theo giá thị trường, từ đó người có đất yêu cầu tăng giá trị bồi thường, phát sinh tranh chấp, khiếu kiện…

Thanh tra phát hiện, khi được Trung tâm Phát triển quỹ nhà và đất tạm ứng cho Công ty Thiên Long số tiền 8,8 tỷ đồng chi phí giải phóng mặt bằng, đầu tư cơ sở hạ tầng để thi công xây dựng tuyến đường số 09 và số 25, Công ty đã sử dụng sai mục đích, chỉ dùng một phần kinh phí để dặm vá, lu lèn tạm, không có hồ sơ thanh toán khối lượng thực hiện, trả nợ Quỹ đầu tư phát triển 4,3 tỷ đồng, không khẩn trương, đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng và hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng đồng bộ của dự án là sai ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh tại Công văn số 4979/UBND-KT.

Công ty Thiên Long chưa chấp hành nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước, đến ngày 30/6/2022 nợ số tiền hơn 2,6 tỷ đồng. Tình hình tài chính của công ty cũng gặp nhiều khó khăn, nợ xấu quá hạn kéo dài, không tiếp cận được các nguồn vốn ưu đãi, dẫn đến thiếu vốn đầu tư hoàn chỉnh hạ tầng kỹ thuật. Vì vậy, không đủ điều kiện để thực hiện các thủ tục về đất và các cam kết theo hợp đồng đối với các tổ chức, cá nhân tại dự án. Mặt khác, thời gian qua Công ty này chưa có biện pháp kinh doanh hiệu quả, thu hút nguồn vốn đầu tư để hoàn chỉnh hạ tầng kỹ thuật, hoàn thành dự án…

Thi công hạng mục không bản vẽ, thiết kế

Kết luận Thanh tra ghi rõ, dự án tổng thể Khu dân cư Thiên Long, chủ đầu tư chưa được thẩm định, phê duyệt nhưng đã triển khai thực hiện sai với điểm b khoản 2 Điều 12 Nghị định số 02/2006/NĐ-CP. Đối với dự án nhà ở thương mại, chủ đầu tư chưa tách riêng theo ý kiến của Bộ Xây dựng và Sở Xây dựng. Ngoài ra, chủ đầu tư chưa điều chỉnh tên quy hoạch, tên dự án theo ý kiến của Sở Xây dựng…

Về công trình hạ tầng kỹ thuật, chủ đầu tư đã thi công tạm một số tuyến đường giao thông, vỉa hè, bó vỉa, hệ thống cấp nước, thoát nước, điện chiếu sáng, điện sinh hoạt và sau khi Kết luận số 190/KL-SXD chủ đầu tư thi công tạm lớp đá cấp phối lên mặt đường cũ của 5 tuyến đường. Tuy nhiên, không có hồ sơ thiết kế - bản vẽ thi công… Hạng mục cây xanh, chủ đầu tư chưa thực hiện. Tại dự án nhà ở thu nhập thấp giai đoạn 1 - 2, tại giai đoạn 2, đến nay chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện hoàn chỉnh điều chỉnh quy hoạch nên chưa được phê duyệt.

Chủ đầu tư cũng chưa bổ sung đầy đủ hồ sơ cấp Giấy phép xây dựng số 20/GPXD. Mặt khác, chưa điều chỉnh, bổ sung kịp thời đề án bảo vệ môi trường, báo cáo đánh giá tác động môi trường theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền; không thực hiện khảo sát địa chất công trình xây dựng… Công ty còn lựa chọn các đơn vị tư vấn không có hồ sơ năng lực, hồ sơ yêu cầu… Hạng mục công trình đã đưa vào sử dụng nhưng không có kết quả kiểm tra, thí nghiệm chất lượng vật liệu, thiết bị, nhật ký thi công, nhật ký giám sát...

Nhiều hạng mục tại khu dân cư không hồ sơ, thiết kế.

Chủ đầu tư đã có hàng loạt vi phạm các quy định trong hoạt động kinh doanh nhà ở thu nhập thấp giai đoạn 1 - 2. Cụ thể: Áp dụng hình thức hợp đồng sai với Luật Kinh doanh bất động sản; bán nhà với nhiều mức giá khác nhau, chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt giá bán; ký hợp đồng góp vốn khi hồ sơ thiết kế chưa được phê duyệt, không có biên bản nghiệm thu phần móng; bán nhà ở khi chưa thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của chủ sử dụng đất cũ (trường hợp hộ ông Nguyễn Văn Bé đối với phần đất xây dựng 43 căn nhà lưu cư); huy động vốn khi dự án chưa được phê duyệt, chưa lập các thủ tục đất đai, sử dụng không đúng mục đích…

Thanh tra xác định UBND thành phố Bạc Liêu tại thời điểm đó giao Công ty Thiên Long làm chủ đầu tư sai thẩm quyền. Cụ thể, chọn nhà đầu tư không có hồ sơ năng lực, không đảm bảo năng lực tài chính; thực hiện sai trình tự thủ tục trong công tác thu hồi đất. Hậu quả, chủ đầu tư không đảm bảo vốn để hoàn chỉnh hạ tầng kỹ thuật, chưa hoàn thành việc thỏa thuận bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, dẫn đến phát sinh tranh chấp, khiếu kiện.

Đối với Sở Xây dựng, cấp giấy phép cho Công ty Thiên Long xây dựng 702 căn nhà ở thu nhập thấp giai đoạn 2 khi thành phần hồ sơ không đầy đủ là chưa đúng quy định. Sở Tài nguyên và Môi trường giao đất cho Công ty Thiên Long nhưng hồ sơ không có phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thiếu kiểm tra...

Thanh tra tỉnh kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu có hình thức xử lý đối với lãnh đạo các đơn vị có sai phạm theo từng giai đoạn. Đối với Công ty Thiên Long, đề nghị Công ty chủ động liên doanh với nhà đầu tư đủ năng lực, báo cáo với UBND tỉnh cho ý kiến. Sớm hoàn thiện các hồ sơ thủ tục đúng với quy định pháp luật, đẩy nhanh tiến độ đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hoàn thành dự án, đặc biệt thực hiện hoàn ứng ngân sách và nghĩa vụ thuế đúng quy định pháp luật.

Bài cuối: Vì sao các dự án “đóng băng”?