(Xây dựng) - Trong khi các quy định của pháp luật về đối tượng cần hỗ trợ nhà ở xã hội (NƠXH) ngày càng mở rộng thì nguồn lực về vốn còn rất hạn chế không đáp ứng được nhu cầu. Bên cạnh đó, công tác giải ngân các gói vay ưu đãi cũng đang gặp nhiều khó khăn.

Công tác giải ngân các gói vay ưu đãi NƠXH hiện đang gặp nhiều khó khăn… (ảnh minh họa).

04 dự án NƠXH đủ điều kiện vay ưu đãi

Mới đây, Chính phủ ban hành Nghị định 31/2022/NĐ-CP về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Gói hỗ trợ nằm trong kế hoạch được phê duyệt từ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nguồn vốn hỗ trợ lãi suất cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh là 40.000 tỷ đồng.

Trong đó, Chính phủ giao Bộ Xây dựng có trách nhiệm tổng hợp danh mục dự án xây dựng NƠXH, nhà ở cho công nhân, cải tạo chung cư cũ của UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; công bố bằng văn bản và trên Cổng Thông tin điện tử Bộ Xây dựng.

Theo Bộ Xây dựng, qua rà soát điều kiện theo quy định tại điểm a khoản 5 Điều 10 Nghị định số 31/2022/NĐ-CP, chỉ có 4 dự án NƠXH, nhà ở công nhân được UBND cấp tỉnh (Lào Cai, Hòa Bình, Tây Ninh, Tiền Giang) chịu trách nhiệm về hồ sơ pháp lý và đề xuất nhu cầu vay vốn với quy mô 6.426 căn hộ, tổng mức đầu tư 4.665 tỷ đồng và nhu cầu vay vốn theo đề xuất của các địa phương khoảng 1.751 tỷ đồng.

Cụ thể, 4 dự án NƠXH đủ điều kiện tiếp cận gói tài chính 40.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi, gồm: Dự án NƠXH dành cho người thu nhập thấp tại Khu dự phòng Tây Bắc, thị xã Sa Pa (Lào Cai) quy mô 917 căn hộ, tổng mức đầu tư 925 tỷ đồng, nhu cầu vay vốn theo đề xuất của UBND tỉnh là 277 tỷ đồng; Dự án NƠXH xã Sú Ngòi, nay là phường Quỳnh Lâm (TP Hòa Bình) quy mô 810 căn hộ, tổng mức đầu tư 737,076 tỷ đồng, nhu cầu vay vốn 515,95 tỷ đồng; Dự án chung cư NƠXH TP Vàng thuộc địa bàn phường 2, TP Tây Ninh, quy mô 1.642 căn hộ, tổng mức đầu tư 1.777 tỷ đồng, nhu cầu vay vốn 100 tỷ đồng; Dự án NƠXH KCN Tân Hương (Tiền Giang) quy mô 3.057 căn hộ, tổng mức đầu tư 1.226 tỷ đồng, nhu cầu vay vốn 858 tỷ đồng.

Trước những vướng mắc về việc xét duyệt hồ sơ giải ngân vốn vay ưu đãi phát triển NƠXH, tại Công văn số 2464/BXD-QLN gửi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Bộ Xây dựng đã đề nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu, tổng hợp và thông báo đến các ngân hàng thương mại thực hiện hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước bảo đảm đúng quy định tại Nghị định số 31/2022/NĐ-CP và pháp luật có liên quan.

Đề xuất chính sách linh hoạt về nguồn vốn

Đánh giá chung giai đoạn 2016 – 2020, chương trình phát triển NƠXH gặp rất nhiều khó khăn. Ngoài những vướng mắc về cơ chế, chính sách thì nguồn vốn ngân sách bố trí cho các dự án NƠXH rất ít. Để khắc phục những khó khăn trên, trong giai đoạn 2022 – 2023, Quốc hội đã phê chuẩn gói tài chính 40.000 tỷ đồng hỗ trợ lãi suất 2% cho các doanh nghiệp phục hồi sau dịch Covid-19, trong đó có cho vay cải tạo chung cư cũ, xây dựng NƠXH, nhà cho công nhân thuê và thuê mua.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, mặc dù đã có nguồn “vốn mồi” nhưng việc giải ngân vẫn gặp khó do nhiều doanh nghiệp không đáp ứng được các tiêu chí theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.

Như tại Khoản 2 Điều 33 Nghị định 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý NƠXH quy định trong giai đoạn 2015 – 2020, Ngân hàng Chính sách xã hội chưa thực hiện cho vay đối với các chủ đầu tư dự án NƠXH, kể cả dự án NƠXH để cho thuê.

Trong khi, 4 ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước chỉ định cho vay ưu đãi NƠXH là Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV, do chưa được tái cấp vốn, hoặc cấp bù lãi suất từ ngân sách Nhà nước, nên cũng không có nguồn vốn tín dụng để cho chủ đầu tư dự án NƠXH vay ưu đãi.

Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh Lê Hoàng Châu cho biết, theo quy định tại Thông tư 20/2021/TT-NHNN thì cá nhân, hộ gia đình chỉ được vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua NƠXH nhưng lại phải gửi tiết kiệm NƠXH trong 12 tháng mới đủ điều kiện vay ưu đãi; còn 4 ngân hàng nêu trên chỉ được phép cho cá nhân, hộ gia đình vay ưu đãi với lãi suất 4,8%/tháng để xây nhà, sửa chữa nhà…

Vì vậy, Ngân hàng Nhà nước cần xem xét sửa đổi Thông tư 20/2021/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 25/2015/TT-NHNN của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn cho vay vốn ưu đãi thực hiện chính sách NƠXH để Vietcombank, VietinBank, BIDV, Agribank được phép cho cá nhân, hộ gia đình vay mua, thuê mua NƠXH…

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, cần linh hoạt trong quy định quỹ đất 20% xây NƠXH, thay vì bắt buộc các dự án từ 2ha trở lên phải dành 20% quỹ đất để xây NƠXH thì có thể cho chủ đầu tư chuyển phần đất dành để xây NƠXH sang một dự án khác phù hợp với quy hoạch chung, có tính chất tương đồng với đối tượng được mua hoặc có điều kiện phù hợp với đối tượng mua NƠXH. Việc dành quỹ đất tương đương này đảm bảo được tính đồng bộ về không gian cảnh quan, khắc phục những bất cập cho cả chủ đầu tư và người dân có nhu cầu mua NƠXH…