(Xây dựng) – Phát triển nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở công nhân (NƠCN) là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Thời gian qua, hàng trăm dự án NƠXH, NƠCN hoàn thành đã giúp hàng trăm nghìn hộ gia đình thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp (KCN), khu chế xuất cải thiện nhà ở, có chỗ ở an toàn. Đạt được kết quả trên chính là nhờ sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng với sự tham gia tích cực, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, đặc biệt là vai trò của các địa phương, các DN tham gia đầu tư phát triển NƠXH.

Phát triển nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở công nhân (NƠCN) là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Phát triển NƠXH đạt một số kết quả quan trọng

Việc đầu tư xây dựng NƠXH, NƠCN đã đạt được một số kết quả bước đầu quan trọng, giúp cho hàng trăm nghìn hộ gia đình có điều kiện nâng cao chất lượng nhà ở.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tính đến nay, trên địa bàn cả nước, đã hoàn thành 301 dự án NƠXH khu vực đô thị và NƠCN KCN, quy mô xây dựng khoảng 155.800 căn, với tổng diện tích hơn 7.790.000 m2.

Triển khai Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình, trong 3 quý đầu của năm 2022, cả nước đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 13 dự án NƠXH dành cho người thu nhập thấp khu vực đô thị và công nhân KCN, quy mô xây dựng khoảng 6.000 căn với tổng diện tích 300.000 m2 sàn xây dựng. Đồng thời, đã khởi công 17 dự án với tổng số khoảng 31.230 căn; trong đó có 14 dự án NƠXH quy mô 27.870 căn, 3 dự án NƠCN quy mô 3.360 căn.

Từ đầu năm 2022 đến nay, theo báo cáo của Ngân hàng Chính sách xã hội, tính đến tháng 10/2022, trên cả nước đã giải ngân được 2.306 tỷ đồng cho 6.673 khách hàng thuộc đối tượng vay để mua, thuê mua NƠXH, nhà công nhân, xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở theo quy định của Nghị quyết số 11/NQ-CP.

Ngoài ra, trên cơ sở rà soát các điều kiện đã được quy định cụ thể tại Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước đối với khoản vay của DN, đến nay có 21 dự án NƠXH, nhà ở cho công nhân, cải tạo chung cư cũ đủ điều kiện, có quy mô 19.897 căn hộ, tổng mức đầu tư 20.179 tỷ đồng và nhu cầu vay vốn theo đề xuất của các địa phương khoảng 7.139 tỷ đồng.

Sự phát triển của thị trường nhà ở nói chung và NƠXH nói riêng đã thu hút nguồn vốn đầu tư lớn của các thành phần kinh tế trong và ngoài nước. Không chỉ các DN Nhà nước mà các DN tư nhân, các tập đoàn kinh tế lớn cũng rất tích cực trong việc tham gia phát triển NƠXH, như Tập đoàn Vingroup sẽ đầu tư 500.000 căn NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp trong 5 năm tới; Tập đoàn Him Lam đăng ký tham gia xây dựng 75.000 căn hộ NƠXH từ nay đến năm 2030; Becamex Bình Dương phấn đấu xây dựng 120.000 căn hộ NƠXH và cam kết sẽ dành 105 ha để tiếp tục xây dựng NƠXH, nhà ở cho công nhân; Tổng công ty Viglacera - CTCP đặt kế hoạch chuẩn bị và triển khai đầu tư mới khoảng 2.000 ha KCN, 200 ha nhà ở trong giai đoạn 2022 - 2023.

Nhiều hạn chế trong quá trình triển khai

Đánh giá chung cho thấy, phát triển NƠXH thời gian qua đã đạt được một số kết quả quan trọng nhất định, tuy nhiên trong quá trình triển khai thực hiện còn bộc lộ nhiều hạn chế.

Tại Hội nghị thúc đẩy phát triển NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp do Chính phủ tổ chức đầu tháng 8/2022, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị đánh giá: Nhìn chung, các chính sách hỗ trợ NƠXH, NƠCN lao động tại các KCN đã tạo ra hành lang pháp lý tương đối đầy đủ, hỗ trợ và khuyến khích các DN tham gia vào phát triển NƠXH, NƠCN, cũng như quy định trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị…

Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại, khó khăn trong quá trình phát triển NƠXH cho công nhân như: Các quy định pháp luật vẫn còn một số tồn tại cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi tại Luật Nhà ở và các luật khác liên quan. Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, mua - bán NƠXH còn kéo dài, thậm chí phức tạp hơn các dự án nhà ở thương mại. Các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NƠXH, NƠCN đã ban hành chưa đủ hấp dẫn, không thực chất, không thu hút, khuyến khích chủ đầu tư…

Luật Nhà ở hiện hành chưa có quy định cho phép DN, hợp tác xã thuộc đối tượng được mua, thuê, thuê mua NƠXH trong khi trên thực tế nhu cầu của các DN, hợp tác xã muốn mua, thuê NƠXH để cho người lao động của họ thuê lại để ở là rất lớn…

Bên cạnh đó, ngân sách Trung ương chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi thực hiện chính sách NƠXH, NƠCN. Nhiều địa phương chưa quan tâm đến phát triển NƠXH; chưa xác định rõ quỹ đất cho phát triển NƠXH trong quy hoạch đô thị, KCN; Chưa thực hiện nghiêm quy định dành 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại để phát triển NƠXH, dẫn đến thiếu quỹ đất sạch để triển khai các dự án NƠXH; Chưa quan tâm hỗ trợ đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài hàng rào các dự án NƠXH từ nguồn ngân sách địa phương…

Tiếp tục thực hiện các giải pháp phát triển NƠXH, NƠCN

Nêu rõ mục tiêu phát triển NƠXH phù hợp khả năng chi trả của công nhân, người lao động, người thu nhập thấp, người có hoàn cảnh khó khăn, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng chủ trì, xây dựng đề án đầu tư, xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho công nhân, người thu nhập thấp trong giai đoạn từ nay tới năm 2030.

Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các Bộ, cơ quan, địa phương tháo gỡ các vướng mắc, sửa đổi, hoàn thiện các quy định để triển khai hiệu quả, thúc đẩy phát triển NƠXH, nhà ở cho công nhân KCN, nhà ở cho các chuyên gia; nghiên cứu cơ chế, chính sách phát triển các khu nhà trọ theo định hướng trên; trước hết là các quy định thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương.

Trong đó, nghiên cứu việc quy định một đầu mối quản lý thống nhất ở các địa phương về vấn đề này. Nghiên cứu việc bố trí quỹ đất cho NƠXH tại các dự án nhà ở thương mại một cách linh hoạt, khả thi, hiệu quả, phù hợp tình hình. Cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính không cần thiết, tạo thuận lợi nhất cho các DN tham gia phát triển NƠXH…

Thủ tướng cũng yêu cầu các Bộ, ngành và địa phương tập trung triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ giải pháp tại Nghị quyết số 11/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong đó có nội dung về phát triển NƠXH…

Thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Xây dựng đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ Đề án xây dựng hơn 1,8 triệu căn NƠXH cho người thu nhập thấp, công nhân làm việc tại các KCN, khu chế xuất trong giai đoạn 2021 - 2030.

Hiện, Bộ Xây dựng cũng đang tiếp tục tập trung nghiên cứu, sửa đổi Luật Nhà ở năm 2014 đồng bộ với Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Đấu thầu (sửa đổi) và các văn bản pháp luật khác có liên quan. Trong đó, chú trọng sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách cho nhóm đối tượng thu nhập thấp, các quy định về đối tượng, điều kiện thụ hưởng; việc quy hoạch, dành quỹ đất phát triển NƠXH; việc lựa chọn chủ đầu tư dự án; cơ chế chính sách ưu đãi của Nhà nước…