(Xây dựng) – Với vai trò là đơn vị đầu ngành của Bộ Xây dựng trong lĩnh vực nghiên cứu quy hoạch xây dựng, Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn quốc gia (VIUP) đã và đang chuyển đổi theo hướng số hóa và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ thông minh nhằm nâng cao chất lượng các đồ án quy hoạch xây dựng.

Ứng dụng GIS trong nghiên cứu đồ án Quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050.

Tăng cường ứng dụng GIS và thí điểm ứng dụng BIM

Tại Quyết định số 1004/QĐ-BXD ngày 31/7/2020 về “Kế hoạch chuyển đổi số ngành Xây dựng giai đoạn 2020-2025, định hướng đến 2030”, Bộ Xây dựng đã xác định lĩnh vực quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị và hạ tầng kỹ thuật đô thị là 1 trong 6 lĩnh vực ưu tiên thực hiện chuyển đổi số.

Thực hiện nhiệm vụ được giao trong những năm qua, Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn quốc gia (VIUP) đã nghiên cứu triển khai công tác chuyển đổi số trong lập quy hoạch xây dựng và bước đầu đạt được một số thành quả nhất định. Từ năm 2008, Viện VIUP đã thành lập đơn vị chuyên môn về công tác nghiên cứu và ứng dụng Hệ thống thông tin địa lý GIS, đó là Phòng Quản lý dữ liệu D-GIS. Hệ thống GIS được nghiên cứu và ứng dụng trong công tác quy hoạch đô thị với các nội dung như nghiên cứu và đánh giá tác nghiệp lập quy hoạch xây dựng trong các bước và các bộ môn của công tác lập đồ án quy hoạch xây dựng.

Hệ thống GIS có khả năng tạo ra bản đồ có tính trực quan, thể hiện tính bao quát và quan trọng hơn là truyền đạt thông tin thông qua nội dung thể hiện của lãnh thổ để hỗ trợ tìm ra những quy luật của sự phân bố các đối tượng. Chức năng ưu việt nhất của GIS là phân tích không gian cũng được ứng dụng nhiều trong đồ án.

Viện VIUP đã triển khai ứng dụng công nghệ GIS trong một số đồ án quan trọng như đồ án Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050; Xây dựng cơ sở dữ liệu GIS và lập các bản đồ phân tích phục vụ công tác Điều chỉnh định hướng quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống đô thị Việt Nam đến năm 2035 tầm nhìn 2050 và các đồ án quy hoạch tỉnh do Viện chủ trì hoặc tham gia.

Ngoài ra, trong các năm 2019, 2020 và 2022, Viện VIUP đã tổ chức các khóa đào tạo ứng dụng phần mềm ArGIS trong quy hoạch xây dựng; ứng dụng phần mềm TransCAD trong dự báo nhu cầu giao thông trong quy hoạch xây dựng.

Viện VIUP tổ chức đào tạo ứng dụng phần mềm TransCAD trong phân tích giao thông.

Một nội dung quan trọng khác được Viện VIUP thực hiện là thí điểm ứng dụng Hệ thống quản lý thông tin công trình (BIM) trong quy trình nghiên cứu lập đồ án quy hoạch xây dựng. Năm 2016, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2500/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án áp dụng mô hình thông tin công trình (BIM) trong hoạt động xây dựng và quản lý vận hành công trình, giao cho Bộ Xây dựng là cơ quan chủ trì triển khai Đề án. Năm 2022, Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn quốc đã xây dựng và trình Bộ Xây dựng Đề án “Ứng dụng thí điểm quy trình BIM trong công tác lập quy hoạch xây dựng”.

Để triển khai đề án này, Viện đã tổ chức các buổi tọa đàm khoa học nhằm đánh giá khả năng ứng dụng của quy trình BIM trong công tác lập quy hoạch xây dựng và tiến hành tổ chức các khóa đào tạo sử dụng các phần mềm trong hệ thống BIM như Civil 3D, Infra Work…

Bên cạnh đó, Trung tâm khảo sát, quy hoạch xây dựng của VIUP đã và đang tiến hành triển khai xây dựng các thể loại bản đồ 3D phục vụ cho các mục đích nghiên cứu quy hoạch. Công nghệ GIS 3D được áp dụng cho mục đích quy hoạch đô thị để tăng cường phân tích, lập kế hoạch và ra quyết định.

Đặc điểm chính của GIS 3D là phát triển kịch bản dựa trên các phân tích và tạo ra các kịch bản. GIS 3D hỗ trợ phân tích không gian, lập kế hoạch và ra quyết định theo hai cách. Thứ nhất, công nghệ sử dụng khả năng lưu trữ và truy xuất dữ liệu, cung cấp khả năng truy xuất và chia sẻ dữ liệu nhanh chóng, hiệu quả để hỗ trợ các quyết định lập kế hoạch. Thứ hai, bằng khả năng phân tích đô thị 3D tích hợp, công nghệ sẽ cho phép các phương án khác nhau được mô hình hóa.

Viện VIUP tổ chức đào tạo ứng dụng Hệ thống BIM trong lập quy hoạch xây dựng.

5 nhiệm vụ trọng tâm để chuyển đổi số

Mặc dù đã đạt được những kết quả đáng khích lệ về chuyển đổi số trong lập quy hoạch xây dựng, nhưng thành tích trong những năm qua vẫn còn khiêm tốn so với năng lực của Viện VIUP. Để tiếp tục đẩy mạnh công chuyển đổi số trong thời gian tới, Viện đã xây dựng Đề án “Chuyển đổi số trong công tác quy hoạch xây dựng tại Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn quốc gia giai đoạn 2023-2025”. Đề án đã nêu ra các nhiệm vụ trọng tâm mà Viện cần phải thực hiện trong thời gian tới.

Một là nghiên cứu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu số hóa các đồ án quy hoạch xây dựng (QHXD) do Viện triển khai. Hai là ứng dụng rộng rãi hệ thống Thông tin địa lý GIS trong các đồ án quy hoạch quan trọng như các đồ án Quy hoạch tỉnh, Quy hoạch khu kinh tế, quy hoạch chung các đô thị lớn. Ba là tiếp tục ứng dụng thí điểm Quy trình thông tin công trình BIM cho một số đồ án quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết đô thị, để làm cơ sở đánh giá hiệu quả và nhân rộng. Bốn là tiếp tục đẩy mạnh việc áp dụng các công nghệ mới để hỗ trợ và làm tăng năng suất, hiệu quả công tác khảo sát đo đạc bản đồ phục vụ quy hoạch xây dựng. Năm là xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý số trong hoạt động chức năng, quản lý của Viện như công tác quản lý chất lượng, quản lý đấu thầu, quản lý tiến độ công việc, quản lý hành chính, tài chính...

Viện VIUP tổ chức Tọa đàm ứng dụng công nghệ ArcGIS trong lập quy hoạch xây dựng.

Riêng trong năm 2023, Viện VIUP dự kiến sẽ triển khai một nhiệm vụ cụ thể phục vụ “Kế hoạch chuyển đổi số ngành Xây dựng giai đoạn 2020-2025, định hướng đến 2030”. Trước hết, Viện sẽ tiếp tục tổ chức đào tạo ứng dụng GIS trong quy hoạch xây dựng cho đội ngũ cán bộ, chủ nhiệm, chủ trì, tham gia đồ án của Viện; triển khai ứng dụng GIS, BIM cho một số đồ án quy hoạch đô thị quan trọng do Chính phủ phê duyệt. Mặt khác, Viện VIUP cũng sẽ tổ chức triển khai một số đề tài nghiên cứu cấp Viện để ứng dụng công nghệ thông tin trong các hoạt động quản lý, chuyên môn của Viện.

Công tác chuyển đổi số là một nhiệm vụ khó khăn, đòi hỏi quyết tâm cao và nguồn lực đầu tư lớn về vật chất cùng nhân lực. Tuy nhiên, Ban lãnh đạo Viện VIUP luôn xác định đó là một giải pháp quan trọng giúp tăng cường hiệu quả công tác hỗ trợ quản lý Nhà nước của Bộ Xây dựng và nâng cao chất lượng các đồ án quy hoạch. Đây cũng là cách để nâng cao năng suất lao động và tăng cường năng lực cạnh tranh của Viện trong bối cảnh thị trường tư vấn quy hoạch xây dựng ngày càng khó khăn hiện nay, đồng thời cũng phù hợp với xu thế từng bước tự chủ của Viện trong giai đoạn tới.

TS. Nguyễn Trung Dũng
Viện Quy hoạch đô thị và Nông thôn quốc gia